Νέα σελίδα για την ελληνική οικονομία μετά το «κούρεμα»

Σε νέα φάση εισέρχεται η ελληνική οικονομία μετά τη διαφαινόμενη επιτυχία του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων, η οποία θα επιτρέψει το άμεσο «κούρεμα» του δημόσιου χρέους της χώρας, που αποτελεί προαπαιτούμενο για την εκταμίευση της αναμενόμενης από τον περασμένο Ιούνιο δόσης-«οξυγόνο» των 34,4 δισ. ευρώ μέσα στον Δεκέμβριο.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις κορυφαίων τραπεζικών στελεχών, λίγες ώρες μετά το κλείσιμο του βιβλίου προσφορών που άνοιξε ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) στο πλαίσιο της σχετικής δημοπρασίας, το Ελληνικό Δημόσιο θα καταφέρει να αποσύρει από την αγορά ομόλογα ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ, δαπανώντας για τον σκοπό αυτόν περί τα 10 δισ. ευρώ, με όφελος την καθαρή μείωση του χρέους κατά σχεδόν 20 δισ. ευρώ ή 10% του ΑΕΠ.
Λόγω της πολυπλοκότητας της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί για την οριστικοποίηση των συμμετοχών από Ελλάδα και εξωτερικό στην επαναγορά, δεν αναμένονταν επίσημες ανακοινώσεις πριν από το απόγευμα του Σαββάτου. Κατά ορισμένες πληροφορίες, μετά την επισημοποίηση του αποτελέσματος της νέας αναδιάρθρωσης χρέους, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο τηλεδιάσκεψης του European Working Group (EWG) για την ενημέρωση των ευρωπαϊκών πρωτευουσών, προκειμένου να γίνει η απαραίτητη προεργασία ώστε να δοθεί την ερχόμενη Πέμπτη από το Eurogroup η τελική έγκριση για την απελευθέρωση της χρωστούμενης προς τη χώρα μας δόσης.
Το απόγευμα της Παρασκευής επικρατούσε αισιοδοξία στα διοικητικά επιτελεία των ελληνικών τραπεζών για επιτάχυνση των εξελίξεων, η οποία θα επιτρέψει την αναγκαία ανακεφαλαιοποίηση του κλάδου χωρίς άλλη καθυστέρηση. Οι τραπεζίτες δήλωναν ικανοποιημένοι για την αποδοχή που είχαν οι προτάσεις τους από τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα σε σχέση με τον αναβαλλόμενο φόρο, η οποία θα επιτρέψει τη μείωση των κεφαλαιακών αναγκών τους, αλλά και την προώθηση νομοθετικής πρωτοβουλίας για την προστασία των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων τους έναντι αγωγών που μπορεί να καταθέσουν μέτοχοι στο μέλλον.

Το κέρδος για τις τράπεζες
Ηδη έχουν ληφθεί οι σχετικές αποφάσεις ομόφωνα, δίνοντας το «πράσινο φως» για τη συνεισφορά των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων στο νέο «κούρεμα», με την πώληση ως και του 100% των ομολόγων που διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους. Με βάση το πιο ευνοϊκό σενάριο και τις πρώτες ενδείξεις μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής προσφορών, η συμμετοχή στο πρόγραμμα από το εξωτερικό είναι πιθανό να φθάσει τα 18 δισ. ευρώ. Σε μια τέτοια περίπτωση η συνεισφορά των ελληνικών τραπεζών για να ικανοποιηθεί ο βασικός στόχος επαναγοράς τίτλων ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ μπορεί να πέσει ακόμη και στα 12 δισ. ευρώ.
Αν επαληθευθεί αυτή η πρόβλεψη, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα διατηρήσει τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 3 δισ. ευρώ, που μπορούν να του προσφέρουν σημαντικές υπεραξίες στο μέλλον. Συγκεκριμένα, οι τράπεζες θα διασφαλίσουν μια σίγουρη πηγή εσόδων της τάξεως του 1 δισ. ευρώ από τόκους που θα λάβουν, ενώ, εφόσον η πορεία της ελληνικής οικονομίας είναι θετική τα επόμενα χρόνια, θα έχουν όφελος από την άνοδο των τιμών των ομολόγων.
Πρόκειται για ένα σημαντικό κίνητρο για τη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στις αυξήσεις κεφαλαίου που θα ακολουθήσουν. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις διευθετήσεις λογιστικού χαρακτήρα που εξασφάλισαν οι διοικήσεις των τραπεζών, σχετικά με την προσμέτρηση στα εποπτικά τους κεφάλαια του αναβαλλόμενου φόρου, μειώνει τον κίνδυνο απομείωσης της περιουσίας των μετόχων τους και αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς κάλυψης των εκδόσεων νέων μετοχών από τον ιδιωτικό τομέα τον ερχόμενο Απρίλιο.
Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση της Εθνικής Τράπεζας στην ανακοίνωση που εξέδωσε αναφορικά με τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της. Σε αυτήν επισημαίνει ότι η απόφαση των μελών της διοίκησής της για συμμετοχή στην επαναγορά στηρίχθηκε τόσο σε οικονομικο-τεχνικά δεδομένα όσο και σε γνωμοδοτήσεις ανεξάρτητων οικονομικών και νομικών συμβούλων, ώστε να ελεγχθούν οι επιπτώσεις μιας τέτοιας επιλογής προς τους μετόχους της τράπεζας. Σημειώνεται πάντως ότι είναι δύσκολη η επαναφορά σε θετικό έδαφος της καθαρής θέσης όλων των συστημικών ομίλων, κάτι που αποτελεί το βασικότερο αντικίνητρο συμμετοχής επενδυτών στις αυξήσεις κεφαλαίου που θα πραγματοποιηθούν την ερχόμενη χρονιά.  

6 ερωτήσεις - απαντήσεις
Τα μυστικά της επαναγοράς των ομολόγων

1. Γιατί οργανώθηκε το πρόγραμμα επαναγοράς χρέους;
Η ΕΕ και το ΔΝΤ κατέληξαν σε αυτή τη μέθοδο για να μειώσουν το δημόσιο χρέος της χώρας μας, στο πλαίσιο της προσπάθειας που καταβάλλεται για να καταστεί ξανά βιώσιμο.

2. Πώς επιτυγχάνεται η μείωση του χρέους;
Η ελληνική κυβέρνηση αγοράζει μέσω δημοπρασίας σε χαμηλή τιμή ομόλογα που λήγουν από το 2023 ως το 2042 και τα αποσύρει από την αγορά. Με τον τρόπο αυτόν σταματά να καταβάλλει τόκους για όσους τίτλους αποκτήσει και παύει η υποχρέωση εξόφλησής τους στη λήξη τους. Για παράδειγμα, αν αγοραστούν τίτλοι ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ αντί τιμήματος 10 δισ. ευρώ, επιτυγχάνεται μείωση του χρέους κατά 20 δισ. ευρώ και επιπλέον εξοικονόμηση πόρων από τη μη καταβολή των τόκων τα επόμενα χρόνια.

3. Σε ποιους απευθύνεται η ελληνική κυβέρνηση;
Στο πρόγραμμα επαναγοράς συμμετέχουν τα νέα ελληνικά ομόλογα που έχουν στα χέρια τους επενδυτές, φυσικά και νομικά πρόσωπα, καθώς και κερδοσκοπικά funds, τα οποία δόθηκαν ως αντάλλαγμα κατά τη διαδικασία του πρώτου «κουρέματος» του χρέους μας, του γνωστού πλέον και ως PSI.

4. Ποιος έχει στα χέρια του τα ομόλογα αυτά;
Από τα 63 δισ. ευρώ χρέους που διακινούνται στην αγορά εκτιμάται ότι περί τα 20 δισ. ευρώ βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια hedge funds, τα 17 δισ. ευρώ σε ξένες τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, τα 17 δισ. ευρώ στις ελληνικές τράπεζες, τα 8 δισ. ευρώ στα εγχώρια ασφαλιστικά ταμεία και τα υπόλοιπα σε ιδιώτες ομολογιούχους και ελληνικές ασφαλιστικές.

5. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα επαναγοράς είναι υποχρεωτική;
Οχι. Το πρόγραμμα έχει εθελοντικό χαρακτήρα και δεν μπορεί να υποχρεωθεί κάποιος να συμμετάσχει σε αυτό.

6. Τι λόγο έχει κάποιος να πουλήσει τα ομόλογά του σε χαμηλή τιμή;
Τα κίνητρα του καθενός εξαρτώνται κυρίως από τις τιμές στις οποίες έχει αγοράσει τα ομόλογα, αλλά από και τις προοπτικές που διαβλέπει για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα, τα hedge funds έχουν αποκτήσει πολύ μεγάλο μέρος των ομολόγων τους σε χαμηλές τιμές, γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να πετύχουν μια απόδοση ακόμη και μεγαλύτερη του 100% μέσα σε λίγους μήνες. Αλλος επενδυτής μπορεί να δει το πρόγραμμα επαναγοράς ως μια καλή ευκαιρία εξόδου από την ελληνική αγορά ομολόγων.
Οι ελληνικές τράπεζες, από την πλευρά τους, δεν έχουν τη δυνατότητα να μη συμβάλουν στην επιτυχία του εγχειρήματος, καθώς αν δημιουργηθεί πρόβλημα υπάρχει κίνδυνος να μην εκταμιευθεί η επόμενη δόση των 34,4 δισ. ευρώ και να καθυστερήσει και άλλο η κεφαλαιακή τους στήριξη. 

Ο ρόλος του ΔΝΤ στις αποφάσεις
Οι τελικές αποφάσεις για το ποια ομόλογα θα επαναγοραστούν θα ληφθούν με τη σύμφωνη γνώμη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Η Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο της διαμάχης με το Βερολίνο για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, πιέζει προς πάσα κατεύθυνση για το όσο το δυνατόν μεγαλύτερο «κούρεμά» του. Στο πλαίσιο αυτό, δεν αποκλείεται να ζητήσει την αύξηση των κονδυλίων του προγράμματος από τον EFSF προκειμένου να αποκτηθούν περισσότεροι τίτλοι. Αυτό βέβαια δεν συμφέρει τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες μπορεί να αναγκαστούν να αυξήσουν τη συμβολή τους στο «κούρεμα».

Ο λογαριασμός της ανακεφαλαιοποίησης
Πόσα κέρδη μπορεί να αποκομίσει ο τραπεζικός κλάδος από την επαναγορά
Σύμφωνα με πληροφορίες ο ΟΔΔΗΧ αναμενόταν μέσα στο Σαββατοκύριακο να οριστικοποιήσει τις προσφορές που θα δεχθεί. Στο πλαίσιο αυτό, τραπεζικοί κύκλοι τονίζουν ότι τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα θα μπουν στο πλάνο του υπουργείου Οικονομικών τελευταία και αφού έχει «κλείσει» η συμμετοχή ξένων τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και hedge funds. Με τον τρόπο αυτόν είναι δυνατός ο περιορισμός της συνεισφοράς του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος στην αναδιάρθρωση του χρέους.
Η στρατηγική αυτή βολεύει από όλες τις πλευρές. Από τη μία το υπουργείο Οικονομικών διατηρεί για παν ενδεχόμενο ένα «μαξιλάρι» μέσω των ομολόγων που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι ελληνικές τράπεζες, ενώ από την άλλη ο εγχώριος κλάδος μεγιστοποιεί το όφελός του από την όσο το δυνατόν μικρότερη συμμετοχή του στο «κούρεμα» και λαμβάνει συγκεκριμένα ανταλλάγματα προς την κατεύθυνση μείωσης των κεφαλαιακών τους αναγκών.
Εκτός από τις προωθούμενες ρυθμίσεις αναφορικά με τον αναβαλλόμενο φόρο που μπορεί να περιορίσουν τον λογαριασμό της ανακεφαλαιοποίησης κατά 5 - 6 δισ. ευρώ, επιπλέον απομείωσή του μπορεί να επιτευχθεί με τα κέρδη της τάξης του 1 - 1,5 δισ. ευρώ που θα καταγραφούν από την πώληση των ομολόγων στο πλαίσιο της επαναγοράς, με δεδομένο ότι οι τίτλοι αυτοί έχουν εγγραφεί στα βιβλία τους σε τιμές γύρω στο 20% - 25% της ονομαστικής τους αξίας, αρκετά χαμηλότερα από το ελάχιστο προσφερόμενο τίμημα από τον ΟΔΔΗΧ.
Εξάλλου, ιδιαίτερη σημασία για τον υπολογισμό του οφέλους για το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει το είδος των τίτλων που θα διαθέσουν στο πλαίσιο της επαναγοράς. Αν επιλεγούν περισσότερα μακρινής λήξης ομόλογα, τα έσοδα από την πώλησή τους μειώνονται λόγω της χαμηλότερης τιμής που θα λάβουν, ωστόσο η προοπτική υπεραξιών από τους τίτλους που θα διακρατηθούν βελτιώνεται.
Μόλις υπάρξουν οι επίσημες ανακοινώσεις, η Τράπεζα της Ελλάδος θα είναι σε θέση να ανακοινώσει τις ανάγκες σε «φρέσκα» κεφάλαια για κάθε πιστωτικό ίδρυμα ξεχωριστά, προκειμένου από την αρχή του 2013 να δρομολογηθούν όλες οι απαραίτητες διεργασίες για να φτάσουμε στις αυξήσεις κεφαλαίου που τοποθετούνται χρονικά τον ερχόμενο Απρίλιο.

Πηγή: Το Βήμα