Οδηγός ασφάλειας για καταθέσεις σε όλη την Ευρώπη

Αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα είναι πλέον οι καταθέτες σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η πρόσφατη απόφαση για την εγγύηση των καταθέσεων για ποσά έως 100.000 ευρώ αλλάζει τους «κανόνες του παιχνιδιού» στην αποταμίευση, αλλά και φέρνει ντόμινο ανακατατάξεων στον τραπεζικό κλάδο ολόκληρης της Ευρώπης. Παρότι τυπικά προβλέπεται ότι θα εφαρμοστεί πλήρως το 2018, ήδη αποτελεί μπούσουλα των προθέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε περίπτωση τραπεζικής διάσωσης.  
Οπως αναφέρουν πάντως αναλυτές και τραπεζικά στελέχη, οι λεπτομέρειες της απόφασης, πολλές από τις οποίες δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως, μπορεί να κάνουν τη διαφορά στη συμπεριφορά των καταθετών και των επιχειρήσεων, εντός και εκτός Ευρώπης. Τα νέα δεδομένα αναμένεται να έχουν αντίκτυπο και στα επιτόκια των καταθέσεων, επηρεάζοντας έτσι - έστω και έμμεσα - το σύνολο των αποταμιευτών.
Προκειμένου να ξεκαθαρίσουν το τοπίο «ΤΑ ΝΕΑ» δίνουν απάντηση σε 10 βασικά ερωτήματα που αφορούν τους καταθέτες και όχι μόνο, στη σκιά των νέων δεδομένων.
Ποιοι καταθέτες
καλύπτονται από
την απόφαση;
Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, το όριο κάτω από το οποίο οι καταθέσεις είναι εγγυημένες είναι 100.000 ευρώ. Το όριο αυτό ισχύει ανά καταθέτη και ανά πιστωτικό ίδρυμα, ανεξάρτητα από τον αριθμό των λογαριασμών. Δηλαδή, αν σε έναν λογαριασμό υπάρχουν δύο συνδικαιούχοι, καλύπτονται συνολικά 200.000 ευρώ. Επίσης, αν ένας καταθέτης έχει λογαριασμούς σε δύο τράπεζες, καλύπτεται μέχρι του ορίου των 100.000 ευρώ για την κάθε μία από αυτές. Σημειώνεται ότι καλύπτονται πλήρως οι καταθέσεις προθεσμίας, ταμιευτηρίου, και όψεως. Επίσης, σε περίπτωση ανήλικων συνδικαιούχων, ο νόμος τους προστατεύει με τον ίδιο τρόπο που καλύπτει τους ενηλίκους.
Η εγγύηση καλύπτει
και τα νομικά πρόσωπα;
Ναι, το όριο των 100.000 ευρώ καλύπτει τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα. Και στις δύο περιπτώσεις ισχύουν οι ίδιοι κανόνες, δηλαδή το όριο ανά τράπεζα και δικαιούχο. Η διαφορά είναι ότι - κατά κανόνα - τα νομικά πρόσωπα και κυρίως οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν μεγάλα ποσά σε καταθέσεις και έτσι είναι αυτά που θα πληρώσουν ένα ενδεχόμενο κούρεμα των καταθέσεων. Ενδεικτικό είναι ότι στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών, μόνο το 0,4% των φυσικών προσώπων έχει καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ.
Τι συμβαίνει σε περίπτωση που κάποιος έχει καταθέσεις και δάνεια στην ίδια τράπεζα και αυτή χρεοκοπήσει;
Σε αυτή την περίπτωση, προκειμένου να υπολογιστεί η αποζημίωση που θα πάρει ο καταθέτης, θα συμψηφιστούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές από τα όποια δάνεια που έχει με το συνολικό υπόλοιπο των καταθέσεων. Στη συνέχεια, αφού δηλαδή αφαιρεθεί το ποσό που χρωστάει στην τράπεζα, ο καταθέτης θα αποζημιωθεί πλήρως για το υπόλοιπο των χρημάτων του, στο οποίο μάλιστα θα περιλαμβάνονται και οι δεδουλευμένοι τόκοι μέχρι την ημέρα που η κατάθεση καθίσταται μη διαθέσιμη.
Τι συμβαίνει με τα χρήματα που δεν καλύπτονται από την εγγύηση των καταθέσεων;
Τα χρήματα αυτά συνυπολογίζονται στα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας, προκειμένου να γίνει η εκκαθάριση και να καλυφθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να κουρευτούν πλήρως ή τμηματικά. Με βάση πάντως το κείμενο της απόφασης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πρώτα κουρεύονται οι καταθέσεις νομικών προσώπων και μεγάλων εταιρειών και στη συνέχεια αυτές των φυσικών προσώπων και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Επίσης, εξαιρούνται από το κούρεμα οι υποχρεώσεις της χρεοκοπημένης τράπεζας έναντι των εργαζομένων της, οι καλυμμένοι ομολογιακοί τίτλοι καθώς και τα διατραπεζικά δάνεια με περίοδο ωρίμασης μικρότερη των επτά ημερών από την ημέρα της χρεοκοπίας. Στη συνέχεια, και μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης της τράπεζας, ένα ποσοστό από τις καταθέσεις που δεν καλύπτονται μπορεί να επιστρέψει στους κατόχους τους.
Καλύπτονται τα χρήματα που είναι κατατεθειμένα σε υποκαταστήματα ξένων τραπεζών στην Ελλάδα;
Ναι, αλλά ο φορέας που τα καλύπτει εξαρτάται από τη χώρα προέλευσης της τράπεζας. Δηλαδή, αν πρόκειται για υποκαταστήματα τραπεζών των οποίων η έδρα είναι σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η κάλυψη γίνεται από το σύστημα εγγύησης καταθέσεων των χωρών τους. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Citibank, οι καταθέσεις καλύπτονται από το σύστημα εγγύησης καταθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου και κατ' επέκταση ισχύουν οι όροι και οι προϋποθέσεις της χώρας. Βέβαια, δεδομένου ότι πρόκειται για ενιαία κοινοτική οδηγία, τα δεδομένα σε ολόκληρη της Ευρωπαϊκή Ενωση είναι κοινά και, άρα, δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για τους καταθέτες σε αυτή την περίπτωση. Οσο για τις θυγατρικές τραπεζών εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης που λειτουργούν στην Ελλάδα, στην περίπτωση αυτή οι καταθέτες καλύπτονται από το ελληνικό Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, απολαμβάνοντας την ίδια προστασία που ισχύει και για τις ελληνικές τράπεζες.
Είναι εγγυηµένα τα χρήµατα που βρίσκονται σε θυρίδες τράπεζας;
Τα χρήµατα που βρίσκονται σε θυρίδες δεν επηρεάζονται από ενδεχόµενο κούρεµα καταθέσεων. Εντούτοις, σε περίπτωση που κλείσει η τράπεζα, δεν είναι σαφές ύστερα από πόσο χρονικό διάστηµα θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση του κατόχου της θυρίδας στο περιεχόµενό της. Επίσης τα χρήµατα αυτά είναι το ίδιο «ευάλωτα» όσο και αυτά που φυλάσσονται ιδιωτικά, σε κάποιο χρηµατοκιβώτιο, ακόµη και «κάτω από το στρώµα».
Υπάρχουν εναλλακτικές επενδύσεις με υψηλή ασφάλεια;
Σύμφωνα με τραπεζίτες και χρηματιστές, τα κρατικά ομόλογα της Γερμανίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών με ισχυρή οικονομία θεωρούνται ασφαλείς επενδύσεις, παρά το γεγονός ότι οι κάτοχοί τους δεν καλύπτονται νομικά. Αντίστοιχα, «ασφαλής λιμένας» θεωρείται και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία επίσης εκδίδει ομόλογα. Στον αντίποδα, μετά την πρόσφατη πτώση του, ο χρυσός συγκαταλέγεται πλέον στις «επικίνδυνες» επενδύσεις καθώς οι διακυμάνσεις της τιμής του είναι έντονες.
Η απόφαση για την κάλυψη των καταθέσεων έως €100.000 θα επηρεάσει τα επιτόκια;
Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, μετά την απόφαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης δημιουργούνται καταθέσεις δύο ταχυτήτων. Από τη μια, υπάρχουν οι εξασφαλισμένες καταθέσεις και, από την άλλη, τα ποσά πάνω από τα οποία ο καταθέτης θεωρείται και επενδυτής. Στην πρώτη περίπτωση και με το επιχείρημα της ασφάλειας, οι τράπεζες αναμένεται να μειώσουν περαιτέρω τα επιτόκιά τους. Ειδικά στην Ελλάδα, τους τελευταίους μήνες τα επιτόκια των καταθέσεων έχουν εισέλθει σε σταθερά καθοδική τροχιά, η οποία σχετίζεται και με την κάμψη των ανησυχιών για την πορεία της χώρας που είχαν κορυφωθεί πέρυσι το καλοκαίρι. Ετσι, για καταθέσεις έως 100.000 ευρώ, ενώ πριν από 12 μήνες τα ονομαστικά επιτόκια έφταναν ακόμη και σε 5%, πλέον έχουν μειωθεί ακόμη και στο μισό και κυμαίνονται ανάμεσα σε 2,5% και 3,5%. Μάλιστα, τραπεζίτες εκτιμούν ότι έρχεται νέα μείωση, τουλάχιστον μισής μονάδας μέχρι τα τέλη του έτους. Στον αντίποδα, όσοι έχουν περισσότερα χρήματα, πιέζουν πλέον για αποδόσεις που αναλογούν και στο επενδυτικό ρίσκο που αναλαμβάνουν. Ετσι, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, δεν αποκλείεται να υπάρξει άνοδος των επιτοκίων για τις πραγματικά μεγάλες καταθέσεις, αλλά και ταυτόχρονα στροφή από τις προθεσμιακές προς τα τραπεζικά ομόλογα και άλλα επενδυτικά προϊόντα με αποδόσεις άνω του 5% ή και του 6%. Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η πτώση των επιτοκίων στις καταθέσεις, μαζί με τη μείωση του βασικού επιτοκίου του ευρώ, συμπαρασύρει τα επιτόκια δανεισμού. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι χθες η Εθνική Τράπεζα ανακοίνωσε μείωση κατά 0,25 της μονάδας στο βασικό κυμαινόμενο επιτόκιο χορηγήσεων για επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθούν τράπεζες δύο ταχυτήτων στην ευρωζώνη;
Δεδομένου ότι πλέον δεν υπάρχει κάλυψη για τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, είναι λογικό ότι αρκετοί μεγαλοκαταθέτες θα λαμβάνουν πλέον υπ' όψιν τα ποιοτικά στοιχεία της τράπεζας στην οποία τοποθετούν τα χρήματά τους. Αυτό θα λειτουργήσει ευεργετικά προς τις μεγάλες, «συστημικές» και υγιείς τράπεζες, που θα μπορούν έτσι να προσελκύσουν περισσότερα κεφάλαια. Εκ πρώτης όψεως, αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες που βρίσκονται σε χώρες του λεγόμενου πυρήνα της ευρωζώνης και κυρίως της Γερμανίας θα γίνουν πόλος έλξης. Εντούτοις, θα πρέπει να σημειωθεί ότι και πολλές περιφερειακές γερμανικές τράπεζες χρειάστηκε να διασωθούν κατά τη διάρκεια της κρίσης και κατ' επέκταση μόνο η χώρα δεν αποτελεί κριτήριο ευρωστίας.
Θα φύγουν μαζικά καταθέσεις από την Ευρώπη προς τρίτες χώρες;
Σύμφωνα με τραπεζίτες και αναλυτές, όσο η οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη δεν εμπνέει ανησυχία δεν υπάρχει και ορατός κίνδυνος μαζικής εκροής καταθέσεων. Ωστόσο, σε περίπτωση που αναζωπυρωθούν οι φόβοι για το μέλλον της ευρωζώνης ή κάποιο κράτος-μέλος αντιμετωπίσει δημοσιονομικό πρόβλημα, ικανό να προκαλέσει ντόμινο, δεν αποκλείεται κυρίως πολυεθνικές εταιρείες να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους εκτός της ευρωζώνης για λόγους ασφάλειας.

Πηγή: Τα Νέα