Οι αλλαγές που έρχονται στο ασφαλιστικό από το 2014

Οι αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα από την 1/1/2014 έχουν ήδη δρομολογηθεί και θα επηρεάσουν συντάξεις, όρια ηλικίας, εφάπαξ και ασφαλιστικές εισφορές προκειμένου να καλυφθούν τα υψηλά ελλείμματα που αποτυπώνονται στους προϋπολογισμούς των ασφαλιστικών ταμείων για την επόμενη χρονιά.

Οι νομοθετημένες ρυθμίσεις για το ασφαλιστικό που μπαίνουν σε ισχύ από 1/1/2014 είναι:

-Αύξηση των ορίων ηλικίας για μειωμένη σύνταξη γυναικών από το ΙΚΑ και για σύνταξη με βαρέα ένσημα για άνδρες και γυναίκες. Πρόκειται για δύο από τις μεταβατικές διατάξεις του ασφαλιστικού που αλλάζουν τους όρους συνταξιοδότησης για μια μεγάλη κατηγορία ασφαλισμένων.

Ετσι από την 1/1/2014 οι γυναίκες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ (με πρώτη έναρξη της ασφάλισης τους πριν από το 1993) συνταξιοδοτούνται με κατοχύρωση δικαιώματος τις 10.000 ημέρες και με όριο ηλικίας το 60ό έτος και 6 μήνες από το 60ό που είναι φέτος το όριο ηλικίας για όσες έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα εξόδου με μειωμένη σύνταξη και με συμπληρωμένες τις 10.000 ημέρες ασφάλισης.

Στο χρόνο κατοχύρωσης υπάρχει παγίδα καθώς οι γυναίκες θα πρέπει αφενός να έχουν συμπληρώσει τις 10.000 ημέρες ασφάλισης, αλλά κατά το χρόνο της συνταξιοδότησής τους θα πρέπει να έχουν συνολικά 12.000 ημέρες ασφάλισης! Διαφορετικά θα υποχρεωθούν είτε να αναγνωρίσουν το διάστημα από τις 10.000 μέχρι τις 12.000 ημέρες ασφάλισης είτε θα συνταξιοδοτηθούν με άλλες προϋποθέσεις (σύνταξη γήρατος με τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης) και με όριο ηλικίας που είναι 62 για μειωμένη και 67 για πλήρη σύνταξη.

Αύξηση των ορίων ηλικίας έρχεται και για τη συνταξιοδότηση με 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων οι 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά.

Για μειωμένη σύνταξη το όριο ηλικίας αυξάνεται στο 59ο έτος και 6 μήνες (από 58,9 που είναι φέτος), ενώ για πλήρη σύνταξη το όριο ηλικίας αυξάνεται από την επόμενη χρονιά στο 61ο έτος και 9 μήνες από 60,9 που είναι φέτος.

Πρακτικά οι αλλαγές αυτές σημαίνουν ότι οι ασφαλισμένοι άνδρες και γυναίκες θα επιβαρυνθούν με αυτή την αύξηση του ορίου ηλικίας που κυμαίνεται από 6 έως 9 μήνες παρατείνοντας το χρόνο συνταξιοδότησής τους. Αν όμως δεν έχουν τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και δεν μπορούν να τον συμπληρώσουν με αναγνωρίσεις πλασματικών ετών, τότε είναι πολύ πιθανό ότι θα εγκλωβιστούν σε μεγαλύτερη αύξηση του ορίου ηλικίας και η συνταξιοδότησή τους θα πάει ακόμη πιο πίσω.

-Μειώνεται στο 2% το ποσοστό αναπλήρωσης για το συντάξιμο χρόνο των ετών 2013 και 2014. Η αλλαγή αυτή επηρεάζει όσους συνταξιοδοτούνται το 2013 και κυρίως όσους αποχωρούν το 2014 καθώς οι αποδοχές των δύο τελευταίων ετών θα υπολογιστούν για σύνταξη με συντελεστή 2%. Στην πράξη, ωστόσο, η επίπτωση στο ποσό της σύνταξης θα είναι μικρή. Η αλλαγή αυτή έχει προβλεφθεί στο νόμο 3863/10 και αφορά όσους συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο, τον ΟΑΕΕ καθώς και ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών. Η μείωση της σύνταξης που θα έχουν, για παράδειγμα, οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ που θα συνταξιοδοτηθούν το 2014 δεν θα υπερβαίνει τα 15-20 ευρώ, ενώ σε ανάλογα ποσά θα είναι οι μεταβολές για όσους συνταξιοδοτηθούν από τα υπόλοιπα Ταμεία.

-Μειώνεται στο 73% (από 74% που είναι φέτος) το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης που αντιστοιχεί σε χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2008 και μετά. Είναι διάταξη του ασφαλιστικού νόμου 3029/02 (νόμος Ρέππα) που έχει μπει σε εφαρμογή για τον υπολογισμό της σύνταξης που αντιστοιχεί σε χρόνο ασφάλισης από το 2008 και μετά και «κατεβάζει» 1% ετησίως το ποσοστό αναπλήρωσης της σύνταξης από το 2008 και μετά. Η διάταξη αφορά όσους αποχωρούν από το Δημόσιο, τις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες. Πρακτικά, ένας εργαζόμενος που θα συνταξιοδοτηθεί από τη ΔΕΗ ή τον ΟΤΕ, ή τα ΕΛΤΑ ή από την Εθνική Τράπεζα θα πάρει σύνταξη που θα υπολογιστεί επί της ουσίας με τρεις τρόπους: α) για το χρόνο ασφάλισης ως το 2007 με ποσοστό αναπλήρωσης 80%, β)για τα χρόνια από το 2008 ως το 2013 με ποσοστό 74% και γ) για τα έτη 2013 και 2014 οι συντάξιμες αποδοχές θα υπολογιστούν με ποσοστό 2% στον υπολογισμό της σύνταξης.

-Μπαίνει αναλογικός συντελεστής στο τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης από το 2011 και μετά. Η αλλαγή αυτή είναι προπομπός των μεγάλων ανατροπών που έρχονται στο ασφαλιστικό σύστημα από την 1/1/2015 καθώς ο νόμος 3863/10 προβλέπει ότι όσοι αποχωρούν από το 2015 και μετά, για το τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη της ασφάλισής τους μετά το 2011, θα λάβουν αναλογικό ποσό που κυμαίνεται μεταξύ του 0,8% και 1,5%. Η αλλαγή αυτή λοιπόν μπορεί να καταλαμβάνει όσους πρόκειται να αποχωρήσουν από το 2015 και μετά, πλην όμως το 2014 είναι η τέταρτη χρονιά που «μετρά» στο αναλογικό ποσό σύνταξης που θα πάρουν όσοι αποχωρήσουν μετά το 2015!

-Αυξάνονται σε 7 τα πλασματικά έτη που μπορούν να αναγνωρίσουν άνδρες και γυναίκες για να κατοχυρώσουν και να θεμελιώσουν τις συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις. Φέτος ο νόμος δίνει τη δυνατότητα να αναγνωριστούν μέχρι 6 πλασματικά έτη για σύνταξη.

-Παύει να ισχύει το δικαίωμα εξαγοράς πλασματικού χρόνου για συνταξιοδότηση με τις προϋποθέσεις του 2010. Στην πράξη η δυνατότητα αυτή ακυρώνει για χιλιάδες ασφαλισμένους (κυρίως των ΔΕΚΟ και των τραπεζών) την ευκαιρία να αποχωρήσουν με τα χαμηλά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης του 2010, εξαγοράζοντας τα χρόνια που τους λείπουν για να συμπληρώσουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις.

-Αλλάζει εκ βάθρων ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ και έρχονται μειώσεις 25%-30% για όσους αποχωρήσουν το 2014. Η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού του εφάπαξ βοηθήματος θα γίνει με νέο τύπο και με ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Αυτό σημαίνει ότι από το 2014 όλα τα ταμεία πρόνοιας και κυρίως του Δημοσίου υποχρεώνονται από το νόμο 4052/12 να πληρώνουν εφάπαξ ανάλογα με τα έσοδά τους και σε κάθε περίπτωση να υπάρχει εγγυημένη πρόβλεψη ότι θα εφαρμόζεται η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος.

Στην πράξη ο νέος τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ οδηγεί σε σίγουρες μειώσεις, καθώς πέραν των εσόδων η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος θα τηρείται από το συντελεστή βιωσιμότητας, καθώς θα είναι ανάλογος με τις οικονομικές δυνατότητες του κάθε Ταμείου σε βάθος δεκαετίας σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες.

 -Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού στις επικουρικές συντάξεις.

Στο επικαιροποιημένο Μνημόνιο (Ιούλιος 2013) προβλέπεται ότι το νέο σύστημα υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τον Ιούνιο του 2014. Και εδώ υπάρχει η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, που θα εφαρμοστεί όχι μόνο για τις νέες, αλλά και για τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, καθώς το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης, μετά τη μελέτη βιωσιμότητας που προετοιμάζει η Εθνική Αναλογιστική Αρχή, θα πρέπει να καταρτίσει ενιαίο κανονισμό ασφάλισης και παροχών για παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, προσαρμόζοντας (μειώνοντας) τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης των καταβαλλόμενων συντάξεων για να επιτυγχάνεται ο μηδενισμός του ελλείμματος.

Μάλιστα ο νόμος 4052/12 αναφέρει ότι οι επικουρικές συντάξεις θα μπορούν να αλλάζουν ανά τρίμηνο και με βάση τις εκτιμήσεις-προβλέψεις που θα γίνονται τόσο για τη βιωσιμότητά τους όσο και για το έλλειμμα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μπορεί στο τρίτο τρίμηνο του 2014 οι συντάξεις να μειωθούν κατά 5% και στο τέταρτο τρίμηνο του 2014 να έρθει άλλο ένα -5%.

-Αναμένεται σύμφωνα με τις επιταγές των δανειστών μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών στο ΙΚΑ κατά 1,3% με προϋποθέσεις που θα καθοριστούν στο επόμενο διάστημα. Η μείωση των εισφορών θα προκαλέσει μια απώλεια εσόδων της τάξης των 280 εκατ. ευρώ που το ΙΚΑ θα πρέπει να καλύψει χωρίς να καταφύγει σε έκτακτη κρατική χρηματοδότηση. Το 2015 και το 2016 θα γίνουν οι επόμενες δύο μειώσεις στις εισφορές ώστε να ολοκληρωθεί η πρόβλεψη του Μνημονίου για μια συνολική μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες από το 2014 ως το 2016. Τι σημαίνει αυτή η μείωση; Οτι η μείωση των εσόδων θα φέρει αναπόφευκτα και μείωση των συνταξιοδοτικών παροχών.

-Ερχεται μείωση των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλουν ΔΕΚΟ και τράπεζες για όλο το προσωπικό που απασχολούν. Οι εισφορές -όπως αναφέρει το Μνημόνιο- θα πρέπει να πέσουν στα επίπεδα του ΙΚΑ. Σήμερα οι ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη σε ΔΕΚΟ και κυρίως στις τράπεζες φτάνουν στο 26% όταν στο ΙΚΑ η εργοδοτική εισφορά είναι 13,3%.

Ο τρόπος που θα γίνει η μείωση των εισφορών στις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες θα προσδιορίσει και το πόσο θα μειωθούν και οι συντάξεις, καθώς είναι βέβαιο ότι από αυτή την αλλαγή θα μειωθούν οι κύριες συντάξεις που χορηγούν τα εν λόγω (πρώην ευγενή) Ταμεία. Tο μέτρο αφορά όλους τους παλαιούς (προσληφθέντες μέχρι 31/7/2008) εργαζομένους σε OTE, OΣE, HΣAΠ, στα EΛTA, στην ETE, στην πρώην ETBA, στην TτE και την Eθνική Aσφαλιστική, για τους οποίους καταβάλλονται υψηλότερες εισφορές, σε σχέση με το IKA, και μεγαλύτερες συντάξεις.

-Προωθείται η νομοθετική διάταξη από το υπουργείο Εργασίας για την  συνταξιοδότηση των αγροτών με 40 έτη ασφάλισης σε ηλικία 62 ετών. Το μέτρο αναμένεται να  ισχύει από το 2014.

-Κόβεται το ΕΚΑΣ από συνταξιούχους που είναι κάτω των 65 ετών. Το επίδομα θα χάσουν από το 2014 περίπου 65.000 δικαιούχοι που είναι σήμερα από 60 έως 64 ετών. Από την περικοπή αυτή εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθούν 114 εκατ. ευρώ.

-Αναμέναται να αυξηθεί στο 95% (από 80% που είναι σήμερα) το ποσοστό της προσωρινής σύνταξης. Από το 2014 οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται από όλα τα Ταμεία (πλην Δημοσίου) θα δικαιούνται το 95% του ποσού σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης και στις αποδοχές που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της σύνταξης.

-Με νομοθετική διάταξη οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πληρώνουν από την 1/1/2014 την εισφορά για επικουρική ασφάλιση στο ΕΤΕΑ. Σήμερα η πληρωμή εισφοράς για επικουρική σύνταξη στον ΟΑΕΕ είναι προαιρετική. Με τη νέα ρύθμιση γίνεται υποχρεωτική και για τους ελεύθερους επαγγελματίες.

-Ετοιμάζεται η είσοδος των ιδιωτικών συστημάτων ασφάλισης και συνταξιοδότησης με πυλώνα σχετική μελέτη που ήδη έχει ετοιμαστεί για τον ασφαλιστικό φορέα της Τραπέζης της Ελλάδος. Η μελέτη αυτή -όπως αποκαλύπτει σήμερα ο «ΤτΚ»- έχει εκπονηθεί από την εταιρία Ernst Young και σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες αναφέρει ότι ένα μέρος της σύνταξης για τα χρόνια ασφάλισης από το 2014 ή το 2015 και μετά θα μπορεί να καταβάλλεται από ιδιωτική ασφάλιση.

Πηγή: Φορολογικά Νέα